Dzieje Polski – Tom 2 | Recenzja

A. Nowak, Dzieje Polski. Tom 2 – 1202- 1340 Od rozbicia do nowej Polski

Postępująca fragmentaryzacja kraju, galopująca decentralizacja, ciągłe widmo wojny domowej i agresywna polityka zagraniczna potężnych sąsiadów. To nie koszmarny sen współczesnego polskiego polityka ale tematyka drugiego tomu monumentalnych „Dziejów Polski” autorstwa Andrzeja Nowaka. Nie czeka tam na czytelnika jedynie mroczna wizja polskiego średniowiecza ale i opowieść okresie intensywnego rozwoju gospodarczego czy kulturalnego.

Drugi tom świetnego dzieła prof. Andrzeja Nowaka, który już jakiś czas temu ukazał się na polskim rynku wydawniczym, dopiero niedawno trafił w moje ręce. I tak szybko jak zaczęła się jego lektura, tak szybko się i skończyła. Jednak to nie dlatego, że odłożyłem ją, jak zdarza mi się w wypadku kiepskich książek. Po prostu ani się obejrzałem a ponad 300 stron po prostu się skończyło.

„Dzieje Polski – Tom 2” czyta się, więc bardzo szybko i sprawnie. Lekturę umilają, choć czasami potrafią rozproszyć i zaburzyć płynność czytania, liczne ryciny, kolorowe zdjęcia i mapy. Nie muszę też wspominać ponownie o pięknym i solidnym wydaniu książki, o czym pisałem już przy okazji recenzji tomu pierwszego. Jednak to, co przy okazji pierwszego kontaktu z pozycją przyciąga wzrok to cezury czasowe tomu. 1202 – 1340! I o ile otwierająca data nie dziwi, rok 1202 (wtedy kończy się też narracja tomu pierwszego) to rzeczywiście koniec jakieś epoki, epoki synów Krzywoustego, to druga z nich już jest nie do końca jasna. 1340? Ani nie jest to ostateczne zjednoczenie ziem polskich ani koniec dynastii piastowskiej, które to wydarzenia zazwyczaj przedstawia się w polskiej historiografii, jako moment przełomowy w narracjach podręcznikowych. Początkowy lata panowania Kazimierza Wielkiego nijak nie wydają się przełomowe, a jednak właśnie ten rok na cezurę swego działa wybrał Nowak. I trzeba przyznać, że wyjątkowo sprawnie i przekonująco to wyłożył. Naprawdę  trzeba poznać jego sposób myślenia!

Treść drugiego tomu „Dziejów Polski” także ma wiele zalet. W niemalże mistrzowski sposób autor prezentuje swoje spojrzenie na dzieje Polski, prezentując je czytelnikowi w formie niezwykle przystępnego wykładu. Dodatkowo w miły dla oka i przetwarzającego te informacje mózgu sposób. A wszystko to okraszone rzetelnością typową dla warsztatu pracy Nowaka.  

Opowieść o dziejach Polski dzielnicowej przedstawiona jest głownie przez pryzmat analizy polityki wewnętrznej i zewnętrznej księstw piastowskich.  Spotka jednak czytelnik tam także interpretacje procesów społecznych czy gospodarczych, choć osobiście mam wrażenie, że sporo uwagi poświęcono głównie tym ostatnim. Choć muszę przyznać, iż narracja dotycząca rozbicia dzielnicowego jest ciekawsza niż w innych podręcznikach historii Polski to i tak troszkę nuży. Na pewno jednak trafi bardzo mocno w potrzeby pasjonatów średniowiecza.   

„Dzieje Polski” uwzględniają najnowszy stan badań nad polskim średniowieczem, zarówno jeśli chodzi o samą historię, jak i jej nauki pomocnicze ale także o archeologię czy antropologię kultury. Uważny mediewista nie znajdzie tu jednak niektórych z przełomowych doniesień ostatnich lat czy wątpliwych też bądź założeń, dotyczących szczególnie ostatnich lat Wielkich Rozbicia.

Razić w „Dziejach Polski” może jedynie ciągłe podkreślanie przez autora państwowotwórczej i prozjednoczeniowej roli Kościoła katolickiego.  Jednak czy taka teza się komuś podoba czy nie w polskiej historiografii już dawno zostało udowodniono, że jest to faktem. I to bardzo często, choć nie wprost, powtarza Nowak, czym może zrazić do siebie cześć czytelników.

Podsumowując: „Dzieje Polski” pióra Andrzeja Nowaka to pozycja ważna rzetelna i ciekawa, a przy tym niezbyt trudna w lekturze. Zainteresuje zarówno fachowców, pasjonatów, jak i amatorów, którzy dopiero zamierzają rozpocząć piękną przygodę z historią.  Choć autor bardzo często w narracji manifestuje swój światopogląd to nie wpływa to destrukcyjnie na sposób przekazu i wartość dzieła. Erudycja najwyższej próby a przy tym wysoka jakość warsztatowa!

Wydawnictwo: Biały Kruk

Ocena recenzenta: 5,5/6

Dawid Siuta

Leave a Comment

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *

*